[OPIS] Teskelozaur (Thescelosaurus)

Wszystko o "ptasich stopach" i dinozaurach ptasiomiednicznych nie należących do niżej wymienionych grup
Awatar użytkownika
Dawid Mika
Jurajski allozaur
Jurajski allozaur
Posty: 1016
Rejestracja: 23 maja 2008, o 15:49
Lokalizacja: Górny Śląsk

[OPIS] Teskelozaur (Thescelosaurus)

Post autor: Dawid Mika »

Czemu tekst się tak przesuwa ?

Długość: 2,5-4 m długości
Wysokość: ok. 1,5 m ?
Waga: 200-300 kg
Czas występowania: 69-65,5 milionów lat temu (późny mastrycht, późna kreda)
Miejsce występowania: formacja Scollard (prowincja Alberta, Kanada), formacja Frenchman (Saskatchewan, Kanada), formacja Lance (Wyoming, USA), formacja Hell Creek (Dakota Południowa, Montana), formacja Lamarie (Kolorado, USA)
Klasyfikacja:
Dinosauria
Ornitoschia
Cerapoda
Ornithopoda


Teskelozaur to niewielki ornitopod ("hipsylofodont"), który żył pod koniec kredy na terenach Ameryki Północnej.

Etymologia
Nazwa rodzajowa Thescelosaurus pochodzi od greckich słów thescelo - cudowny, boski, wspaniały i sauros - jaszczur oraz oznacza tyle co
"boski/cudowny/wspaniały jaszczur". Epitet gatunkowy jedynego powszechnie uznawanego gatunku – T. neglectus tłumaczy się natomiast jako "zaniedbany". Ten ornitopod otrzymał go, gdyż przed swoim opisem wiele lat był przechowywany w magazynie wysyłkowym.


Budowa
Teskelozaur był dwunożnym masywnie zbudowanym zwierzęciem. Prawdopodobnie był roślinożercą, choć nie można wykluczyć także jego wszystkożerności. Pokarm roślinny przed połknięciem był przez jakiś czas przeżuwany w okolicach policzków. Posiadał on zęby w kości przedszczękowej i górnej części wąskiego dzioba (prymitywna cecha ornitopodów, inna to cztery palce stopy). Nad jego oczodołami znajdowała się długie drągokszałtne kostki znane jako palpebrals, tworzące ciężkie, kościste brwi. "Cudowny jaszczur" posiadał dwa rodzaje zębów: zęby kości przedszczękowej były małe i spiczaste, natomiast policzkowe miały liściopodobny kształt. Dokładna ich liczba nie jest znana, gdyż nie opisano dotąd kompletnej czaszki teskelozaura, jednak wydaje się ona bardzo niska i długa. Przednie kończyny tego dinozaura były zakończone krótkimi, szerokimi "dłońmi" wyposażonymi w pięć palców. Stopy natomiast jak już wcześniej napisano były czteropalczaste. Teskelozaur był wyposażony również w długi ogon, przypuszczalnie umożliwiający utrzymanie równowagi podczas biegu. Wszystkie jego ścięgna od środkowych były skostniałe, co zmniejszało elastyczność. Szeroka klatka piersiowa umożliwiała szeroki rozkład krępych kończyn. Z powodu szerokich "dłoni" i długich kończyn przednich, ten ornitopod bywa w literaturze popularnej przedstawiany jako zwierzę czworonożne, choć nie jest to zbyt popularna koncepcja w pracach naukowych. Charles M. Sternberg zrekonstruował teskelozaura z kończynami przednimi prawie prostopadłymi do gruntu. W ciągu lat powstała inna teoria co od ustawienia kończyn tego dinozaura. Peter Galton zauważył, że kość ramieniowa większości dinozaurów ptasiomiednicznych łączy się z barkiem przez całą całą swoją końcową cześć, a nie
tylko przez gałkę i panewką stawową jak u ssaków. Wskazuje to na pionowe ułożenie ramion u dinozaurów. Teskelozaur był przypuszczalnie wolniejszy niż inne bazalne ornitopody. Świadczy o tym jego masywniejszą budowę ciała i kość udową dłuższą od piszczelowej - u zwierząt szybko biegających jest odwrotnie. Mógł on osiągać 2,5-4 m długości i 200-300 kg wagi. Różnice w rozmiarach i i budowie (okaz opisany jako Thescelosaurus edmontonesis ma bardziej krępą budowę niż inne) poszczególnych osbników osobników można tłumaczyć dymorfizmem płciowym. Znane są również szczątki młodych "cudownych jaszczurach". Są to głównie zęby. Wzdłuż klatki piersiowej "Willa" biegną kościste płytki. Są one zbyt cienkie (najgrubszy ma ok. 3 mm grubości), aby pełnić funkcję obronną. Podobne struktury znane są u innych cerapodów (najbardziej przypominają te występujące u bazalnego iguanodonta talenkauena) i maniraptorów. Być może pełniły one jakaś funkcję przy oddychaniu jak u ptaków, hatterii i krokodyli. Ostatnie badania histologiczne wskazują jakoby początkowo było one zbudowane z chrząstki i dopiero po dorośnięciu kostniały. Niektórzy jednak uważają jakoby dziwne płytki znalezione obok szkieletu jednego z teskelozaurów było naprawdę bliznami mięśni (bardzo mało prawdopodobne) bądź pochodziły od krokodyla. Charles Gilmore opisał je jako zwęglony naskórek, a Gilmore uznał za pełniące
funkcję obronną płyty, występujące co najmniej na szyi. Brak wymienionych tu "blaszek" u innych okazów teskelozaura można tłumaczyć ich niewielkim potencjałem fosylizacyjnym.


Klasyfikacja
Teskelozaur był dawniej klasyfikowano jako nietypowy (ze względu na krępą budowę i inne proporcje kości kończyn tylnych oraz długą czaszkę) hypsilofodont. Jednak nowsze badania sugerują, że hypsilofodonty to grupa monotypowa tj. należy do niej tylko hypsilofodon. Peter Galton w 1974 na podstawie ciężkiej budowy ciała i przystosowanych do chodu, nie biegu kończyn tylnych uznał go za przedstawiciela Iguanodontidae. Jednak iguanodontydy w wizji Galtona byłyby grupą polifiletyczną tj. obejmującą organizmy pochodzące od innych przodków i nie będące spokrewnione. Obecnie teskelozaura klasyfikuje się jako bazalnego ornitopoda. Wiele analiz wskazują, że tworzy on klad z Bugenasaura. Niekiedy bywa on określany jako Thescelosauridae lub Thescelosaurinae. Niektórzy badacze wskazują jakoby również Parksosaurus był krewnym teskelozaura, jednak Norman i inni. 2004 w swojej pracy w, której doszli do tego wniosku, nie włączyli Iguanodontia w kladogram, przez co jest on trudny do interpretacji. Do tej pory teskelozaur był klasyfikowano zarówno jako bardzo bazalny (Weishampel i Heinrich, 2004, lata dziewięćdziesiąte dwudziestego wieku) jak i dość zaawansowany ornitopod (lata siedemdziesiąte dwudziestego wieku, Norman i inni, 2004, obecnie).


Historia odkryć i gatunki
Typowy okaz teskelozaura (USNM 7757) został odkryty w 1981 r. przez
paleontologów Johna Bella Hatchera i Williama H. Utterbacka w datowanym na późny mastrycht (późna kreda) łożysku formacji Lance w dzisiejszym hrabstwie Niobara, które było wtedy częścią hrabstwa Converse. Skamielina ta wiele lat przechowywana była w skrzynkach transportowych Narodowego Muzeum Historii Naturalnej (należącego do Smithsonian Institution). Z tego powodu Charles W. Gilmore opisując tego dinozaura w 1913 r. pod nazwą Thescelosaurus nadał mu epitet gatunkowy neglectus czyli ''zaniedbany''. Początkowo błędnie uznał go za krewnego kamptozaura. Jednak w swojej wydanej w 1915 r. monografii poświęconej temu szkieletowi oznaczonemu jako USNM 7757 przedstawił teskelozaura za szybkiego, zręcznego "hypsilofodonta". Holotyp był ogólnie rzecz biorąc dobrze zachowany, mimo braku czaszki i szyi. Pod koniec dziewiętnastego i podczas dwudziestego odkryto wiele skamielin podobnych zwierząt, jednak nie zwracano na nie uwagi. Dobrze zachowany szkielet odkryto także w starszych warstwach formacji Horseshoe Canyon w Kanadzie. William Park w 1926 r. opisał na jego podstawie nowy gatunek teskelozaura - T. warreni. Później został on dokładniej przebadany przez Stenberga, który na podstawie sporych różnic z holotypem T. neglectus w 1937 r. ponownie opisał go jako należący do nowego rodzaju ornitopoda, który nazwał Parksosaurus. Ten sam badacz ustanowił również
inny gatunek teskelozaura, który nazwał Thescelosaurus edmontonensis. Tym razem opisał go na podstawie kolejnego artykulowanego szkieletu oznaczonego jako NMC 8537 z fragmentaryczną czaszką. Zwrócił on przy tym uwagę na masywną budowę tego ornitopoda i krępe kości kończyn. Na podstawie tych różnic zaliczył teskelozaura do nowej podrodziny hypsilofodontów, którą nazwał Thescelosaurinae. Peter Galton w 1974 r. uznał, że T.edmontonensis to naprawdę
osobnik T. neglectus, a różnice między tymi gatunkami są na poziomie osobniczym i mogą wynikać z dymorfizmu płciowego. Kontrowersje wzbudziła kostka T. edmontensis posiadająca różnice w stosunku do kostki T. neglectus, które Galton tłumaczył jej uszkodzeniem i błędną interpretację, co jednak zanegował William J. Morris (1976). Obecnie nie zważając na tą niezgodność synonimizuje się wspomniane wyżej
gatunki. W pracy Galtona znajduje się ponadto wzmianka autorstwa Morrisa
dotycząca niekompletnej czaszki dinozaura z wyraźnymi grzbietami na żuchwie i policzku (SDSM 7210), mającej należeć do kolejnego, nienazwanego gatunku rodzaju Thescelosaurus. Później jednak Galton opisał na jej podstawie oddzielny rodzaj ornitopoda o nazwie Bugenasaura infernalis. Morris zinterpretował kręgi i kości kończyn (LACM 33542) jako należące do jeszcze innego gatunku teskelozaura - T. garbanii. Miał mieć on ok. 4,5 m długości, czym przewyższał przeciętne okazy T. neglectus. Uznał go za należący do teskelozaura na podstawie podobieństw jego kostki do T.edmontonensis (synonimu T. neglectus). W 1955 r. ten sam badacz uznał, że T. garbanii w rzeczywistości należy do rodzaju Bugenasaura. Podsumowując obecnie wyróżnia się tylko jedne gatunek teskelozaura - T. neglectus, choć część przypisanego do niego materiału może należeć do kolejnych gatunków tego ornitopoda.


Metabolizm
W 2000 r. w Muzeum Nauk Przyrodniczych w Południowej Karolinie wystawiono na widok publiczny szkielet teskelozaura określony pieszczotliwie jako "Willo". Został on odkryty w 1933 r. w Południowej Dakocie. W jego klatce piersiowej znajduje się dziwna
bryła. Tomografia komputerowa wskazała, że jest ona pozostałością serca. Badacze zasugerowali, że zostały one zmydlone, zamieniając się na tłuszczowosk (tzw. wosk trupi), po czym przemieniło się w getyt. Jak wykazali domniemane serce teskelozaura znacząco różni się od serc współczesnych zmiennocieplnych gadów i przypomina raczej serca ptaków czy ssaków, które jak wiadomo są stałocieplne. Widać w nim
wyraźnie cztery komory charakterystyczne dla serc ptaków i ssaków i nie
występujące u gadów z wyjątkiem krokodyli, u których jednak w wyniku modyfikacji wykorzystywane są naprawdę tylko trzy komory, a i samo serce jest proporcjonalnie mniejsze i pracuje wolniej niż u wspomnianych tu stałocieplnych zwierząt. Domniemane serce teskelozaura ma jedną aortę, doprowadzającą do niego za życia krew. Tymczasem krokodyle i inne gady mają dwie aorty, co umożliwia nagłe wybuchy energii, jednak uniemożliwia ciągłą aktywność. Ssaki i ptaki który przez cały dzień są aktywne mają tak jak teskelozaur pojedynczą aortę. Jeśli interpretacja wspomnianego tu obiektu jako serca jest poprawna stanowi to mocny dowód na stałocieplność dinozaurów. Jednak inni badacze twierdzą, że rzekome serce teskelozaura to naprawdę konkrecja z mineralnego "kitu". Wskazują oni na niepoprawną jego anatomię: domniemana aorta jest najwęższa przy sercu, nie widać tętnic, rzekome serce częściowo przysłania jedno żebro i kilka innych detali oraz widoczną konkrecję za prawą tylną kończyną. .Autorzy oryginalnego opisu "serca" teskelozaura bronią jednak swoich racji - uznali, że część obiektu zinterpretowanego jako serce to faktycznie konkrecja, ale wokół niej znajduje się prawdziwa pozostałość serca. Według innej teorii to po prostu stwardniałe błoto, które przypadkowo nabrało dziwnego sercowatego kształtu. Jak na razie sprawa ta pozostaje nierozwiązana.


Środowisko
Pewne skamieliny teskelozaura pochodzą z datowanych na późny mastrycht osadów Alberty (formacja Scollard) oraz Saskatchewan (formacja Frenchman) w Kanadzie ,Wyoming (formacja Lance), Południowej Dakoty, Montany (Hell Creek) oraz Kolorado (formacja Lamarie) w USA. "Cudowny jaszczur" jest jednym z ostatnich nieptasich dinozaurów, jego skamieliny znalezione blisko 3 m, od irydowej warstwy oddzielającej kredę i kenozoik. Przypisane do tego ornitopoda zęby pochodzą także z kampanu (formacja Dinosaur Park, Alberta, Kanada), jednak należy podejść do nich z sceptycyzmem. O wiele bardziej prawdopodobne jest aby
należały one do orodroma. Kilka okazów teskelozaura pozostaje jeszcze
nieopisanych. le Russel zauważył, że wiele okazów tego ornitopoda odkryto w obszarze Fort Peck na terenach formacji Hell Creek. Stwierdził on, że
teskelozaur żył na zalewowych obszarach z dość suchym klimatem. Tezy te
popierają skamieniałości cedrów, cyprysów, paproci, miłorzębów i innych roślin pochodzące z wymienionej wyżej formacji. Niektórzy jednak negują wnioski wymienionego tu naukowca. Szkielety teskelozaura są dużo bardziej kompletne niż innych dinozaurów z tej formacji co sugeruje, że żył on lub co najmniej zginął w pobliżu strumieni lub rzek. Russel uznał tego dinozaura za mezozoicznego odpowiednika kapibar i tapirów. Wszystkie formacje w których odkryto szczątki "cudownego jaszczura" były zasiedlane przez podobne dinozaury. Żył on w pobliżu ornitopodów jak Bugenasaura czy Edmontosaurus, ceratopsydów Triceratops i Torosaurus, pachycefalozaurów np. Pachycephalosaurus czy Stygimoloch (być może synonimów) niewielkich celurozaurów jak dromeozaurydy, Troodon i Ornithomimus oraz tyranozaurydów Tyrannosaurus i Nanotyrannus (synonimów?). Fragmenty palców kończyn tylnych teskelozaura bardzo często odkryto się wokół szczątków
triceratopsa i edmontozaura co sugeruje, że dinozaury roślinożerne łączyły się w różnogatunkowe stada, w celu zwiększenia bezpieczeństwa (jak ssaki roślinożerne na współczesnych sawannach). Ponieważ nie znaleziono szczątków kilku teskelozaurów w jednym miejscu, mogły żyć pojedynczo.

Teskelozaur w kulturze masowej
Thescelosaurus jest dość popularnym dinozaurem, znanym już najmłodszym miłośnikom tych zwierząt. ''Wspaniały jaszczur" jest w USA modelem dla studentów matematyki. Mają oni ustalić najlepszą metodę polowania jednego lub dwóch welociraptorów na tego, rzekomo szybkiego dinozaura. Jednak naprawdę welociraptor żył w Azji i to przed pojawieniem się teskelozaura, który według badaczy nie biegał zbyt szybko.

Gatunki
Thescelosaurus Gilmore, 1913
Thescelosaurus neglectus Gilmore, 1913
=Thescelosaurus edmontonensis Sternberg, 1940
Thescelosaurus garbanii Morris, 1976= Bugenasaura garbanii
Thescelosaurus warreni Parks, 1926= Parksosaurus warrenae
Ostatnio zmieniony 13 sierpnia 2009, o 14:59 przez Dawid Mika, łącznie zmieniany 4 razy.

Awatar użytkownika
szerman
Neogeński mastodont
Neogeński mastodont
Posty: 4060
Rejestracja: 23 czerwca 2009, o 10:40
Imię i nazwisko: MSz
Lokalizacja: B-B

Re: [OPIS]Teskelozaur (Thescelosaurus)

Post autor: szerman »

Imponujący opis, co do części merytorycznej to się nie wypowiadam, ponieważ porównując do Ciebie to jestem dyletantem, więc nie wypada :D Parę drobnostek/literówek:
Dawid Mika pisze:Czemu tekst się tak przesuwa ?
Tzn.?
Klasyfikacja:
Dinosauria
Ornitoschia
Cerapoda
Ornithopoda
Na końcu Thescelosaurus
palpebrals
Chyba powinna być kursywa, a nie podkreślenie? :wink:
Thescelosaurus jest dość popularnym dinozaurom
dinozaurem
''Wspaniały jaszczurach jest w USA modelem dla studentów matematyki.
''Wspaniały jaszczur''
Gatunki
Thescelosaurus Gilmore, 1913
Thescelosaurus neglectus Gilmore, 1913
=Thescelosaurus edmontonensis Sternberg, 1940
Thescelosaurus garbanii Morris, 1976= Bugenasaura garbanii
Thescelosaurus warreni Parks, 1926= Parksosaurus warrenae
MoĹźe tak lepiej:
Gatunki:
Thescelosaurus neglectus Gilmore, 1913
=Thescelosaurus edmontonensis Sternberg, 1940
Thescelosaurus garbanii Morris, 1976
= Bugenasaura garbanii
Thescelosaurus warreni Parks, 1926
= Parksosaurus warrenae

d_m

Post autor: d_m »

"Jednak nowsze badania sugerują, że hypsilofodonty to grupa parafiletyczna oraz monotypowa"

Tradycyjnie pojmowana - parafiletyczna.
Rozumiana współczesnie - monotypowa.

Nie może być napisane, że równocześnie jest parafiletyczna i monotypowa :wink:

Awatar użytkownika
Dawid Mika
Jurajski allozaur
Jurajski allozaur
Posty: 1016
Rejestracja: 23 maja 2008, o 15:49
Lokalizacja: Górny Śląsk

Post autor: Dawid Mika »

Poprawione. Mam jednak wątpliwości czy naprawdę na końcu klasyfikacji pisać rodzaj - większość ''pisarzy'' tego nie uznaje. Dzięki za uwagi i recenzję (prosze nie przesadać, po prostu korzystam z dobrych stron - ich listę masz w wszystkim co potrzebna do pisania opisów i tyle. :oops: ). Są na forum lepsi profesjonaliści co do pisania opisów ode mnie.

EDIT

Dziękuje jeszcze p. Dawidowi Mazurkowi za uwagi (on jest jednym z tych profesjonalistów).

d_m

Post autor: d_m »

Dawid Mika pisze:Dziękuje jeszcze p. Dawidowi Mazurkowi za uwagi (on jest jednym z tych profesjonalistów).
Po prostu - Dawidowi :wink: Na forum jest sporo specy od dinozaurĂłw i Ty teĹź do nich naleĹźysz. Pozdrawiam :)

BartekChom
Ordowicki bezszczękowiec
Ordowicki bezszczękowiec
Posty: 51
Rejestracja: 7 lutego 2009, o 18:29

Re: [OPIS]Teskelozaur (Thescelosaurus)

Post autor: BartekChom »

Dawid Mika pisze:Jednak iguanodontydy w wizji Galtona byłyby grupą polifiletyczną tj. obejmującą organizmy pochodzące od innych przodków i nie będące spokrewnione. Przykładem takiego taksonu były tekodonty do, których wliczano zarówno euparkerię (obecnie klasyfikowaną jako niearchozaurowy archozauromorf) i dezmatozucha (przedstawiciela kladu Crurotarsi).
Iguanodontydy w wizji Galtona były grupą polifiletyczną czy parafiletyczną? Bo tekodonty chyba zawsze były grupą parafiletyczną.

ODPOWIEDZ