[OPIS] Epidexipteryx (epideksipteryks)

Wszystko o krwiożerczych "stopach bestii"
Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8244
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

[OPIS] Epidexipteryx (epideksipteryks)

Post autor: nazuul »

Epidexipteryx (epideksipteryks)

długość: ok. 20 cm (bez piór na ogonie, niedorosły osobnik)
masa: 160-170 g (niedorosły osobnik)
czas: 168-152 Ma (145-125 Ma?)
miejsce: Chiny - Region Autonomiczny Mongolii Wewnętrznej (warstwy Daohugou)
klasyfikacja:
Dinosauria
Saurischia
Theropoda
Tetanurae
Coelurosauria
Maniraptora
Eumaniraptora
Avialae (sensu Padian, 2004)
Scansoriopterygidae


Epidexipteryx to rodzaj ptakopodobnego maniraptora z kladu Avialae (sensu Padian, 2004). Pochodzi on z warstw Daohugou datowanych na środkową-późną jurę (być może jednak wczesnokredowych) z Mongolii Wewnętrznej (północno-zachodnie Chiny). Analiza filogenetyczna wykazała, że Epidexipteryx jest taksonem siostrzanym Epidendrosaurus. Jest on kolejnym ogniwem paleontologicznej układanki, która obrazuje przemianę teropodów w ptaki.
Datowanie warstw w których znaleziono epideksipteryksa jest niepewne - autorzy opisu dinozaura podają 168-152 Ma, inne badania wskazują, że są to skały wczesnokredowe, lecz starsze od formacji Yixian. W każdym razie wiek epideksipteryksa mieści się w przedziale od 168 Ma do 125 Ma.

Etymologia
Epidexipteryx znaczy "pokazowe pióro" (z greckiego epidexi - pokaz, wystawa i gr. pteryx - pióro). Epitet gatunkowy honoruje zmarłego paleontologa Yaominga Hu, który zasłużył się szczególnie badaniami chińskich ssaków mezozoicznych.

Odkrycie i publikacja
Szczątki tego małego dinozaura odkryli rolnicy pod koniec roku 2007 ze wzgórz Mongolii Wewnętrznej. Naukowy opis Epidexipteryx hui pojawił się w Nature Precedings we wrześniu 2008 roku. Jednak okazało się to pomyłką i Epidexipteryx nie był ważnym taksonem aż do opublikowana właściwego opisu w periodyku Nature 23 października tego samego roku.

Materiał kopalny
Holotyp (IVPP V 15471) to niemal kompletny szkielet niedorosłego osobnika z odciskami piór. Składają się na niego: czaszka (43 mm), żuchwa (39,3 mm), kręgi: siedem szyjnych, czternaście grzbietowych, szesnaście ogonowych, żebra, gastralia (żebra brzuszne), kość krzyżowa, łopatki (31 mm), kość krucza (12,2 mm), płyty mostkowe, kości: ramienna (50 mm), promieniowe (jedna proksymalna, 39,2 mm) i łokciowe (jedna proksymalna, 42 mm), k. śródręcza: I (5,1 mm), II (13 mm), III (13,4 mm), paliczki: II-1 (7,6 mm), II-2 (12,4 mm), III-2 (14 mm), III-3 (13,5 mm), pazury: II (10,2 mm), III (10 mm), kości: biodrowe (34,2 mm), łonowa (27,8 mm), kulszowa (36,2 mm), udowe (51 mm), piszczelowe (63 mm), strzałkowe (59 mm), astragalocalcaneum (k. skokowo-piętowa?, 7 mm szerokości), k. stępu: dystalne części III i IV, śródstopia: I, niekopletne II, III (31 mm) i IV, pióra.

Budowa
Epidexipteryx - prócz cech ptasich - charakteryzuje się niezwykłą kombinacją cech rożnych grup celurozaurów, szczególnie owiraptorozaurów, lecz także ptaka Sapeornis i w mniejszym stopniu terizinozaurów. Miał zęby jedynie na przedzie szczęk, te znajdujące się frontu były skierowane do przodu, co u teropodów wykazuje w takim stopniu jedynie noazauryd Masiakasaurus. Pozaczaszkowy szkielet podobny jest do Epidendrosaurus. Oba te dinozaury miały niezwykły kształt miednicy - kość łonowa była krótsza od kulszowej (która była skierowana do tyłu). Epidexipteryx miał znacznie krótszy ogon od swojego krewnego - jego długość wynosiła ok. 70% długości szyi. Natomiast u jego bliskiego krewnego ogon był około 3 razy dłuższy od szyi. Ogon epideksipteryksa miał także strukturę podobna do pygostylu, jaka mają ptaki i niektóre owiraptorozaury i terizinozaury. Mimo że Epidexipteryx był blisko spokrewniony z ptakami, nie miał on sterówek na ogonie ani na kończynach. Zapewne był niezdolny do lotu. Epidexipteryx miał dwie pary wydłużonych, podobnych do wstęg piór ogonowych. Były one prościej zbudowane niż pióra współczesnych ptaków - chorągiewki nie są zbudowane z promyków. Pióra te prawdopodobnie odgrywały rolę pokazową lub komunikacyjną. Ten szczególny typ budowy piór może być jednak sprawą nieprawidłowej identyfikacji (Foth, 2011). Zhang i inni zasugerowali, że jeżeli epideksipteryks nie pochodził od latających przodków i nie stracił skrzydeł, to prawdopodobnie zaawansowane pióra pokazowe na ogonie mogły pojawić się wcześniej niż lot ślizgowy. Jego kończyny są pozbawione piór konturowych, które umożliwiają lot. Brak zaawansowanych piór, jakie miały bardziej bazalne grupy (Deinonychosauria i Oviraptorosauria) i cechy budowy spotykane u innych grup teropodów (jak np. zęby podobne do tych, które miały bazalne owirptorozaury) dały początek spekulacjom, że być może skansoriopterygidy były mniej zaawansowanymi maniraptorami.
Odkrycie epideksipteryksa ujawnia, że członkowie kladu eumaniraptorów bliższych ptakom niż deinonychozaurom eksperymentowali z formą i funkcją pokrycia ciała już na wczesnym etapie swojej ewolucji.


Epidexipteryx Zhang, Zhou, Xu, Wang i Sullivan, 2008
E. hui Zhang, Zhou, Xu, Wang i Sullivan, 2008

Obrazki
http://blogs.discovermagazine.com/loom/ ... ryx440.jpg
http://i.livescience.com/images/081022- ... ino-02.jpg
http://www.nature.com/nature/journal/v4 ... 7-f1.2.jpg
http://dinomaniac.deviantart.com/art/Ep ... -101634424
http://afrovenator.deviantart.com/art/W ... -101643321
http://ashere.deviantart.com/art/Epidex ... -101886750
http://eurwentala.deviantart.com/art/Ep ... -104943843
http://mattmart.deviantart.com/art/Disp ... -105009077
http://mattmart.deviantart.com/art/Disp ... -105298272
http://dinomaniac.deviantart.com/art/wh ... -118160921
http://pabluratops.blogspot.com/search?q=epidexipteryx
Ostatnio zmieniony 23 marca 2010, o 20:28 przez nazuul, łącznie zmieniany 12 razy.

Awatar użytkownika
Tomasz
Kredowy tyranozaur
Kredowy tyranozaur
Posty: 2172
Rejestracja: 30 października 2006, o 15:16
Lokalizacja: Międzychód

Post autor: Tomasz »

Znalazłem kilka literówek:
i ich najbliĹźszyh
najbliĹźszych
koiec roku 2007
koniec
posiadały niezywkły
niezwykły

Po za tym bardzo ciekawy opis :D
Tomasz Sokołowski

Koniecznie zapoznaj się z Regulaminem!

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8244
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Post autor: nazuul »

Tomasz pisze:Po za tym bardzo ciekawy opis :D
Dzięki
Na temat tego dinusia chyba nie może być inny :wink:
Dzięki za poprawki

Ciekawa koncepcja skansoriopterygidĂłw:
http://theropoda.blogspot.com/2008/10/i ... on_03.html
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Awatar użytkownika
szerman
Neogeński mastodont
Neogeński mastodont
Posty: 4060
Rejestracja: 23 czerwca 2009, o 10:40
Imię i nazwisko: MSz
Lokalizacja: B-B

Re: [OPIS] Epidexipteryx (epideksipteryks)

Post autor: szerman »

Tym razem tylko jedna literĂłwka:
nazuul pisze:Pióra te przwdopodobnie odgrywały rolę pokazową lub komunikacyjną.
prawdopodobnie

Awatar użytkownika
szerman
Neogeński mastodont
Neogeński mastodont
Posty: 4060
Rejestracja: 23 czerwca 2009, o 10:40
Imię i nazwisko: MSz
Lokalizacja: B-B

Post autor: szerman »

Materiał kopalny:
Holotyp (IVPP V15471) (164 g; osobnik niedorosły): czaszka (43 mm), żuchwa (39,3 mm), kręgi: siedem szyjnych, czternaście grzbietowych, szesnaście ogonowych, żebra, gastralia (żebra brzuszne), kość krzyżowa, łopatki (31 mm), kość krucza (12,2 mm), płyty mostkowe, kości: ramienna (50 mm), promieniowe (jedna proksymalna, 39,2 mm) i łokciowe (jedna proksymalna, 42 mm), k. śródręcza: I (5,1 mm), II (13 mm), III (13,4 mm), paliczki: II-1 (7,6 mm), II-2 (12,4 mm), III-2 (14 mm), III-3 (13,5 mm), pazury: II (10,2 mm), III (10 mm), kości: biodrowe (34,2 mm), łonowa (27,8 mm), kulszowa (36,2 mm), udowe (51 mm), piszczelowe (63 mm), strzałkowe (59 mm), astragalocalcaneum (k. skokowo-piętowa?, 7 mm szerokości), k. stępu: dystalne części III i IV, śródstopia: I, niekopletne II, III (31 mm) i IV, pióra.

Awatar użytkownika
dilong
Jurajski allozaur
Jurajski allozaur
Posty: 1609
Rejestracja: 5 sierpnia 2006, o 10:20
Imię i nazwisko: Maciej Krzysztof Pindakiewicz
Lokalizacja: województwo mazowieckie

Re: [OPIS] Epidexipteryx (epideksipteryks)

Post autor: dilong »

Co do Epidexipteryx to zaliczanie go do ptaków wydaje mi się zbytnio- przesadzone. Ja bym go bardziej zaliczył do grona owiraptozaurów, choć tą grupę również można zaliczyć do ptaków jak i podmiot tego opisu. Epidexipteryx ma jak napisałeś wiele cech różnych grup maniraptora, głównie terizinozaurów i owiraptorów, których cechuje dążenie do krótkiego ogona, poprzez przemieszczenie miejsca przyczepu mięśni, wszystkożerności lub roślinożerności. Jednakże naszemu podmiotowi brakuje cech typowych dla pierwotnych ptaków, jak np: zaawansowana budowa piór, którą to posiadały nawet takie maniraptory jak Microraptor, czy Archeopteryx. Ja bym przeniósł ten opis do teropodów.
Geologia UW

Awatar użytkownika
Dawid Mika
Jurajski allozaur
Jurajski allozaur
Posty: 1016
Rejestracja: 23 maja 2008, o 15:49
Lokalizacja: Górny Śląsk

Re: [OPIS] Epidexipteryx (epideksipteryks)

Post autor: Dawid Mika »

dilong pisze:Co do Epidexipteryx to zaliczanie go do ptaków wydaje mi się zbytnio- przesadzone. Ja bym go bardziej zaliczył do grona owiraptozaurów, choć tą grupę również można zaliczyć do ptaków jak i podmiot tego opisu. Epidexipteryx ma jak napisałeś wiele cech różnych grup maniraptora, głównie terizinozaurów i owiraptorów, których cechuje dążenie do krótkiego ogona, poprzez przemieszczenie miejsca przyczepu mięśni, wszystkożerności lub roślinożerności. Jednakże naszemu podmiotowi brakuje cech typowych dla pierwotnych ptaków, jak np: zaawansowana budowa piór, którą to posiadały nawet takie maniraptory jak Microraptor, czy Archeopteryx. Ja bym przeniósł ten opis do teropodów.
Przede wszystkim, witaj na forum po długiej przerwie!
Moim zdaniem powody, które Twoim zdaniem pozwalają zaklasyfikować epideksipteryksa do owiraptorozaurów są wątpliwe.
Takie cechy jak pygostyl czy utrata zębów u ptaków i owiraptorozaurów wynikają z konwergencji, gdyż najprymitywniejsi przedstawiciele Oviraptorosauria ich nie posiadają. Redukcja ogonu występuje też u ptaków. Ponadto wszystko wskazuje, że terizinozaury i owiraptorozaury wykształciły swoje wspólne cechy niezależnie od siebie (popatrz np. na falkariusa).
Roślinożerność lub wszystkożerność - z tego co wiem są przesłanki za wszystkożernością troodontydów. Być może dromeozauryd Balaur był roślinożerny bądź wszystkożerny (odsyłam to wyśmienitego jego opisu autorstwa Macieja). Schemat zamiany mięsożercy w roślinożercę bądź wszystkożercę jest bardzo powszechny w przyrodzie, u wszystkich grup zwierząt i nie upoważnia nas do łączenia człowieka (wszystkożercy, choć ukierunkowanego na mięsożerność) z szczurami (taka sama strategia pokarmowa).
Pióra - faktycznie, owiraptorozaury miały raczej lotki symetryczne.
Jednak bohater opisu jest znany wyłącznie z osobnika młodego, który mógł nie mieć wykształconych w całości piór (tak samo jak u ptaków - pióra wykształcają się z czasem, świeżo wyklute pisklęta nigdy nie posiadają lotek czy sterówek).
Jeśli dobrze pamiętam występowanie u młodych osobników cech kilku grup zwierząt jest zjawiskiem powszechnym. Popatrz na młode tyranozaurydy - miały np. proporcje kończyn tylnych identyczne jak u ornitomimozaurów.
Owiraptorozaury wcale nie są tak blisko spokrewnione z ptakami. Najbliższej do ptaków spośród nieptasich teropodów deinonychozaurom.

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8244
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: [OPIS] Epidexipteryx (epideksipteryks)

Post autor: nazuul »

dilong - to kwestia nomenklatury (jaką przyjmiesz definicję dla "ptaka"?). Przeważnie za "ptaki" uważa się to, co jest bliższe współczesnym ptakom niż deinonychozaurom. Tak przeważnie definiuje się Avialae i takie nazewnictwo jak się wydaje przyjęto na forum i w Encyklopedii Dinozaurów.
Pewne cechy łączą Scansoriopterygidae z Oviraptorosauria natomiast inne z Eumaniraptora i Avialae, trzeba więc je liczyć/ważyć w kontekście filogenezy celurozaurów. Cechy łączące Scansoriopterygidae z Oviraptorosauria i wyłączające je z Avialae są więc mniej liczne niż te, które łączą je z Avialae. Jedyną analizą kladystyczną, która nie umieszcza Scansoriopterygidae w Avialae jest chyba Xu i in (o limuzaurze), gdzie są w Alvarezsauroidea - poza tym zawsze wychodzi, że są w Avialae.
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Ag.Ent
Kredowy tyranozaur
Kredowy tyranozaur
Posty: 2286
Rejestracja: 19 marca 2009, o 20:55
Imię i nazwisko: Tomasz Skawiński
Lokalizacja: Wrocław

Re: [OPIS] Epidexipteryx (epideksipteryks)

Post autor: Ag.Ent »

Jeszcze u Naisha et al. (Samrukia) nie są w Avialae sensu Gauthier 1986, ale to nie zmienia faktu, że zdecydowana większość analiz łączy je z (innymi) Avialae, a niekiedy wręcz plasuje jako ptaki bardziej zaawansowane od archeopteryksa (ostatnio np. Lee i Worthy).

Co do piór, to chyba jednak holotyp Epidexipteryx jest wystarczająco dojrzały, by można było spodziewać się u niego obecności piór konturowych, zwłaszcza że miał już PRPF-y (pióra wstęgowate), więc w sumie bardziej prawdopodobnie wygląda mi hipoteza, że to wtórnie nielotny takson, który utracił te pióra.
Dawid Mika pisze:Jeśli dobrze pamiętam występowanie u młodych osobników cech kilku grup zwierząt jest zjawiskiem powszechnym.
W analizach filogenetycznych młode okazy przeważnie zajmują bardziej bazalne pozycje niż dojrzałe okazy tego samego taksonu (np. z młodym tarbozaurem zrobiono taki eksperyment).

Awatar użytkownika
Dinosaur Man
Karboński antrakozaur
Karboński antrakozaur
Posty: 542
Rejestracja: 19 lipca 2006, o 21:01
Imię i nazwisko: Dawid Studziński
Lokalizacja: Szczecin

Re: [OPIS] Epidexipteryx (epideksipteryks)

Post autor: Dinosaur Man »

nazuul pisze:Ciekawa koncepcja skansoriopterygidĂłw: http://theropoda.blogspot.com/2008/10/i ... con_03.html
Zdaje się, że właśnie niezależnie wpadłem na ten pomysł, niestety trochę za późno :?
Dobrze, że zajrzałem tu, bo już prowadziłem wstępne porównania w celu przygotowanie podobnej ilustracji. Przede wszystkim rzuciło mi się pewne podobieństwo epideksipteryksa z takimi pterozaurami jak jeholopter. Okazuje się, że zarówno wielkością jak i ogólnie proporcjami ciała są one podobnie, to rzecz jasna porównanie długości kończyn przednich wypada niekorzystnie dla epideksipteryksa (jego kończyna mieści się do 2,1 raza w kończynie jeholoptera). Tak więc o ile hipoteza błoniastych skrzydeł u dinozaura wydaje mi się prawdopodobna o tyle nie byłoby to zbyt efektywne rozwiązanie.

ODPOWIEDZ